Iberiar Penintsula(Goiz Erdi Aroa)

IBERIAR PENINTSULA(GOIZ ERDI AROA)

771. Urtean musulmanen armada batek (gehienak Afrika iparraldeko bereberrak ziren) Gibraltargo itsasartea gurutzatu zuen, eta lau urtetan iberiar penintsula osoa menpean hartu zuen (732) Karlos Martelen zaldun frankoek.

Musulmanen inbasioarekin iberiar penintsulan bisigodoen erresuma egindako 200 urteko egonaldia amaitu zen.Konkista oso azkar egin zen,horregatik, bisigodoek ez zietela aurre egin pentsa daiteke.Nobleziak hitzarmenak sinatu zituen eta euren ondorea mantendu zuten.Bestetik, biztanle gehienak hobeto bizi ziren musulmanekin.

Penintsulako lurraldea (al –andalus) Damaskako kaliferriaren menpeko emirerri bihurtu zen, eta Kordiban zuen hiriburua.Bestalde, emirerria hainbat probintziatan zaitu zen, eta bali batek agintzen zuen horietan.


GIZARTEA ETA EKONOMIA AL-ANDALUZEN

Penintsulan sartutako musulmanak 50.000 inguru ziren, biztanleria osoaren %1,5 gutxi gora behera.Horien artean gutxiengoa arabiarrak eta siriarrak ziren (agintariak) eta gehienak bereberrak.

Penintsulako biztanle gehienek erlijioa aldatu zuten eta islamera bihurtu ziren, jazarpen erlijiosoak sahiesteko eta musulmanek dituzten eskubide berberak izateko(zerga handiagoak ez ordaintzea,adibidez).Erlijioa aldatu zutenei muladi deitu zieten.

Gutxiengo batek (batez ere hirietako artizauek eta merkatariak) kristau izaten jarraitu izan zuen. Mozarbiarrak ziren.

Jarduek osatzen zuten beste gutxiengo bat; gehienak hirietan bizi ziren eta artizautzan eta merkataritzan lan egiten zuten nagusiki.

Al-andaluseko ekonomiaren oinarria nekazaritza zen oraindik,batez ere zerealen eta olioaren produkzioa.Labore berriak txertatzeaz gain (arroza,lihoa,albarikokea,laranjondoa,azukre-kanabera,kotoia etab.), musulmanek nekazaritzako teknika berriak ekarri zituzten,ureztapen-sistema asko hobetuz.

Artizautzari dagokionez, ehunen eta luxuzko artikuluen fabrikazioa nabarmendu ziren(bitxiak,tapizak, zeramikak...).Toledoko armek eta larruek(akerlarruak) ospe handia euki zuten. Artizau-produkzio garrantzitsu horrek merkataritzaren garapena sustatu zuen Al-Andaluzen(hirietako azoka edo zokoetan) eta penintsulako erresuma kristauein.

(haizea.m.)